Wynagrodzenie z tytułu umów cywilnoprawnych nie podlega ochronie przed potrąceniami na zasadach określonych w Kodeksie pracy. W związku z tym, komornik lub organ administracyjny ma prawo do zajęcia całego wynagrodzenia. Przy dokonywaniu potrąceń z przychodu zleceniobiorcy nie stosuje się tzw. kwot wolnych od potrąceń w przeciwieństwie do chronionego w tym aspekcie wynagrodzenia z umowy o pracę.
Odstępstwa od reguły przekazywania komornikowi/organowi administracyjnemu całego wynagrodzenia z umowy cywilnoprawnej wprowadza art. 833 § 2 K.p.c. (dodany ustawą z dnia 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych - Dz. U. poz. 771), który będzie obowiązywał od 01 stycznia 2019 roku.
Art. 833.
1) Wynagrodzenie ze stosunku pracy podlega egzekucji w zakresie określonym w przepisach Kodeksu pracy.
2) Przepis § 1 stosuje się odpowiednio do uposażeń posłów i senatorów, należności członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i ich domowników z tytułu pracy w spółdzielni, wynagrodzeń członków spółdzielni pracy oraz wszystkich świadczeń powtarzających się, których celem jest zapewnienie utrzymania.
Przepis ten ogranicza potrącenia z wynagrodzeń umów cywilnoprawnych na zasadach przewidzianych w Kodeksie pracy (przepisy art. 87 i 871 K.p.) Zastosowanie tej regulacji może nastąpić, gdy wynagrodzenie wypłacane z tytułu umów cywilnoprawnych ma charakter powtarzający się i stanowi jedyne źródło utrzymania zleceniobiorcy/świadczeniobiorcy.
W świetle powyższego, maksymalna dopuszczalna kwota potrącenia z wynagrodzenia zleceniobiorcy/usługobiorcy, wynosi:
- świadczeń alimentacyjnych - trzy piąte wynagrodzenia (60%),
- innych należności - połowę wynagrodzenia (50%),
- obydwu ww. rodzajów świadczeń jednocześnie - trzy piąte wynagrodzenia (60%).
Zleceniodawcy nie mogą sami decydować o zastosowaniu limitów potrąceń z zajętego wynagrodzenia z tytułu umów cywilnoprawnych. Zatrudniający powinien postąpić zgodnie z treścią zawiadomienia o zajęciu, jakie otrzymał od komornika, które może zawierać upoważnienie do stosowania limitów przy spełnieniu warunków z art. 833 § 2 K.p.c. Gdy takiego zapisu nie ma, zadaniem zleceniobiorcy (lub świadczeniobiorcy), który spełnia wymienione kryteria ograniczeń w egzekucji z wynagrodzenia jest złożenie do komornika wniosku o zmianę zawiadomienia o zajęciu wierzytelności. W razie negatywnego rozpatrzenia tego wniosku przez komornika, zleceniobiorcy przysługuje skarga do sądu rejonowego, przy którym komornik działa (art. 767 § 1 K.p.c.).
W tej sytuacji powstaje jeszcze jedno pytanie, czy dla ustalenia kwoty wolnej od potrąceń, gdy wynagrodzenie zleceniobiorcy posiada powtarzający się charakter i stanowi jedyne źródło jego utrzymania, należy przyjąć:
- minimalną stawkę godzinową zleceniobiorców pomnożoną przez liczbę godzin realizowania zlecenia w danym miesiącu
czy
- kwotę gwarantowanej ustawą płacy minimalnej obowiązującą pracowników.
Wydaje się, że za stosowaniem pierwszej opcji opowiada się Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, dając temu wyraz w odpowiedzi z 27 września 2016 r. na interpelację poselską nr 5695 w sprawie ochrony minimalnego wynagrodzenia z tytułu umów cywilnoprawnych. Stwierdzono w niej, że wynagrodzenie obliczone w oparciu o ustawową minimalną stawkę godzinową, gwarantowane przyjmującemu zlecenie lub świadczącemu usługi w przypadkach określonych w ustawie – powinno korzystać z analogicznej ochrony w zakresie egzekucji jak wynagrodzenie za pracę, jeżeli w konkretnym przypadku będzie ono świadczeniem powtarzającym się, którego celem jest zapewnienie utrzymania.
Z kolei do stosowania w opisanej sytuacji minimalnego wynagrodzenia obowiązującego pracownika (ustalonego proporcjonalnie do ilości godzin wykonywania umowy zlecenia w danym miesiącu) przychyla się Ministerstwo Sprawiedliwości. Jego zdaniem, jeśli w danym miesiącu wykonawca zlecenia przepracował mniej godzin niż wynosi nominalny czas pracy przewidziany dla pracownika pełnoetatowego, w drodze analogii powinno uznawać się, iż kwoty wolne ulegają proporcjonalnemu obniżeniu tak jak przy zatrudnieniu na część etatu – zgodnie z art. 871 § 2 Kodeksu pracy.
Na ostateczną kwestię dotycząca ustalenia kwoty wolnej od potrąceń z wynagrodzenia Zleceniobiorcy musimy jednak poczekać, aż do 1 stycznia 2019 roku.
Autor:
Anna Radzik
Specjalista ds. Kadr i Płac
